Lublin z kolejnym zabytkiem. To budynek dworca autobusowego przy al. Tysiąclecia

Budynek dworca autobusowego przy al. Tysiąclecia w Lublinie będzie prawnie chroniony. O wpisie do rejestru zabytków poinformował Lubelski Wojewódzki Konserwator Zbytków.

Dworzec autobusowy już oficjalnie w rejestrze zabytków

We wtorek w wydanym komunikacie Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków poinformował, że 25 marca 2022 r. hala głównego dworca autobusowego przy al. Tysiąclecia w Lublinie została wpisana do rejestru nieruchomych zabytków województwa lubelskiego. Objętą ochroną konserwatorską została objęta także mozaika umiejscowiona we wnętrzu budynku.

„Budynek dworca nie był wcześniej uznany za dobro kultury współczesnej, nie został ujęty w gminnej ewidencji zabytków i w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie zostały przyjęte żadne ustalenia dotyczące zasad jego ochrony. Postępowanie w sprawie wpisu zabytku do rejestru zostało wszczęte z urzędu, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe tego obiektu” – mówi Dariusz Kopciowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Historia dworca

Jak informuje Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, całość dworca autobusowego powstała w wyniku konkursu architektonicznego. Z projektów konkursowych przedstawionych przez różne zespoły autorskie, została wybrana praca, która następnie została przygotowana do realizacji w Warszawskim Biurze Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego. Autorem części architektonicznej projektu był Wiesław Żochowski, zaś konstruktorem na wskroś nowoczesnej bryły budynku był Eugeniusz Szurgat.

„Budowa dworca została zakończona w 1968 r. Budynek stanął na terenie Podzamcza, dawnej dzielnicy żydowskiej, wyburzonej w okresie II wojny światowej przez niemieckie władze okupacyjne. Jest to teren, na którym na przestrzeni późniejszych lat utworzył się jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Lublinie” – informuje Dariusz Kopciowski.

Modernistyczna bryła obiektu została zaprojektowana na rzucie litery „L”. Głównym elementem budynku jest środkowa część (hala główna) mieszcząca poczekalnię i kasy biletowe. Przeszklone ściany hali głównej pozwalają swobodnie obserwować podjazd dla autobusów i zadaszone perony z częścią centralną kontrastowały murowane, tynkowane, dwukondygnacyjne części skrajne.

Na przestrzeni lat funkcje pomieszczeń w częściach skrajnych ulegały daleko idącej modyfikacji. Część północna jest powiększona w stosunku do projektu, jego elewacja wschodnia i zachodnia, które miały być „ślepe”, posiadają okna i drzwi, a krótkie odcinki ścian kurtynowych, w projekcie wysunięte poza północną zostały wtopione są w ściany dostawionej części. Projekt przewidywał trwałą ceramiczną okładzinę elewacji zestawioną z wyprawą betonową.

W 2019 r. dokonano dalszych przekształceń w obrębie murowanych części skrajnych i ich elewacje obłożono styropianem oraz otynkowano tynkiem strukturalnym.

„Biorąc pod uwagę dokonane przekształcenia murowanych części budynku, wojewódzki konserwator zabytków wziął pod uwagę opinię ekspertów, w świetle której ochroną konserwatorską należy objąć wyłącznie halę główną. Ponadto, w świetle tejże opinii, hala ta z uwagi na swoją konstrukcję mogłaby być translokowana i przystosowana do nowych funkcji” – twierdzi Kopciowski.

Orzeczenie decyzji o wpisaniu do rejestru zabytków hali głównej dworca autobusowego uwzględnia także ochronę konserwatorską wielkowymiarowego akcentu plastycznego, integralnie związanego z zabytkiem: mozaiki na ścianie wewnętrznej, która zajmuje przestrzeń od połowy wysokości ściany do stropu i rozpięta jest na całej jej szerokości (wymiary: 3,7 m na 10,9 m).

„Mozaika została wykonana z brył barwionego szkła, a zatem techniką zbliżoną do opus barbaricum. Autor projektu mozaiki nie jest znany. Mozaika jest datowana na 1971 r. W tym okresie kompozycje plastyczne były chętnie wykorzystywane we wnętrzach budynków użyteczności publicznej. Stanowią one silny akcent kompozycyjny wnętrza, skonfrontowany z powściągliwą formą architektoniczną budynków w stylu modernizmu” – dodaje.

W opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, wartości artystyczne, historyczne i naukowe hali głównej lubelskiego dworca w pełni uzasadniały wpisanie jej do rejestru zabytków województwa lubelskiego.